In de energietransitie lijkt de warmtevraag leidend. Zo hebben bijvoorbeeld veel gemeenten warmteregisseurs en in meer dan de helft van de proeftuinen ‘aardgasvrije wijken’ worden warmtenetten als voornaamste oplossing gezien. Tegelijkertijd gaat er juist in de stedelijke gebieden, vanwege klimaatverandering, in de zomers het hittevraagstuk een steeds groter probleem worden.

We hebben afgelopen zomer al kunnen zien dat dit leidt tot een toenemende koeltebehoefte, met een eigen energievraag. Deze groeiende koeltebehoefte horen we nú mee te nemen in de energietransitie. Als dit niet gebeurt, zal de overlast toenemen en gaan mensen autonoom koelte-installaties aanbrengen, met grote gevolgen voor de energievraag.

Toename van zomerse en tropische dagen betekent behoefte aan koelte

De huidige transitie gaat vooral uit van het beperken van de warmtevraag in de winter, niet zozeer naar de koeltevraag in de zomer. Diverse onderzoeken uit verschillende hoeken van de markt tonen een toenemende behoefte aan koelte in de komende jaren. Hiervoor zijn diverse oorzaken aan te wijzen. Ten eerste natuurlijk de klimaatverandering: het KNMI verwacht in 2050 een verdrievoudiging van het aantal zomerse en tropische dagen. Daarnaast spelen de sterk verbeterde luchtdichtheid en thermische isolatie van nieuwe en na-geïsoleerde woningen een rol: de warmte kan er via zonlicht wel in, maar niet meer uit. Ook is er sprake van toenemende interne warmtelast (warmteafgifte van elektrische apparatuur) en hogere verwachtingen van comfort door gewenning aan gekoelde auto, trein en werkplek.

Gezondheidseffecten van hitte grootste klimaatadaptatievraagstuk

Daarnaast is bekend dat hoge temperaturen leiden tot hogere sterftecijfers zodat beperken van oververhitting ook vanuit gezondheidsoogpunt noodzakelijk kan worden (W/E-adviseurs, 2018).

Vanuit adaptatie weten we ook dat het hitte-eiland effect zich vooral voordoet in versteende wijken waar vaak slecht geïsoleerde woningen staan voor mensen met veelal lage inkomens. De gezondheidseffecten van hitte kunnen enorm zijn. Veel deskundigen vinden dit het grootste klimaatadaptatievraagstuk van dit moment.

Goede respons op enquête koeltebehoefte

Klimaatverbond Nederland is een van de weinige maatschappelijke organisaties die zowel op het gebied van klimaatmitigatie en klimaatadaptatie actief is. Wij zien het dan ook als onze rol om dit onderwerp beleidsmatig te agenderen, niet alleen op Rijksniveau, maar vooral bij gemeenten, provincies en waterschappen (onze leden). 

Onlangs hebben wij een eerste stap gezet door een inventariserende enquête uit te zetten. In deze enquête zijn een drietal vragen gesteld over de koeltevraag in verschillende gemeenten. Wij hebben al circa 70 reacties mogen ontvangen op de enquête, zowel van onze leden als van gemeenten die nog geen lid zijn van Klimaatverbond Nederland. Hartelijk dank hiervoor!

Meer inzicht in het (toenemende) koeltevraagstuk

De volgende stap is om diverse gemeenten die gereageerd hebben na te bellen, om een nog betere inzicht te krijgen in het (toenemende) koeltevraagstuk. Op basis hiervan zal Klimaatverbond Nederland een nieuwsbericht uitbrengen, gekoppeld aan een rapport van bevindingen. Dit nieuwsbericht en rapport zal met alle respondenten gedeeld worden.

Tegelijkertijd willen wij deze opgave niet alleen uitvoeren: wij willen bouwen aan een coalitie van kennisinstellingen en marktpartijen. Hiervoor hebben we al de eerste stappen gezet. Zo zijn we een samenwerking gestart met de Hogeschool van Amsterdam (HvA), die vooral op een praktische manier de koeltebehoefte in kaart wil brengen. Ook staat een eerste afspraak met Stichting W/E adviseurs op de planning om een coalitie met o.a. ook TKI-Urban Energy en RVO te bespreken.

Koeltevraagstuk op de agenda

Uiteindelijk is het onze bedoeling om het koeltevraagstuk beleidsmatig bij diverse partijen geagendeerd te krijgen. Onze leden willen we vervolgens ondersteunen met een praktijkgerichte aanpak om hiermee aan de slag te gaan. Wilt u als gemeente, provincie of waterschap meer weten over dit onderwerp of actief een bijdrage leveren aan de bovengenoemde coalitie? Neemt u dan contact op met Maisam Haydary van Klimaatverbond Nederland via mail maisam.haydary@klimaatverbond.nl of per telefoon 088-0238900.